Een tijdje terug vroeg iemand het aan tafel bij een etentje: ‘Wie heeft er wel eens wat gejat bij de zelfscan-kassa?’ Aan tafel zaten allemaal mensen met een prima inkomen. Zonder de moraalridder of de gütmensch uit te hangen kon ik de vraag met ‘nee’ beantwoorden. Hoewel: technisch nee. Ik heb alleen een keer een plastic tasje meegenomen en bedacht me toen ik al bijna thuis was pas dat ik dat tasje ook had moeten scannen. Geen bewust jatwerk. Alles wat in die tas zat was keurig betaald. Tot zover mijn stoute gedrag bij de zelfscan.

Ik zou het ook een verschutting vinden als ik zou worden betrapt door iemand die net de CITO-toets heeft gedaan. Ik ben een vent van 45 met een redelijk inkomen en ik doe mijn boodschappen in de buurt waar ik woon, dus ik heb geen zin om voor Malle Eppie te staan tegenover mijn buren. Daarbij ben ik gelukkig ook in de financiële positie dat ik niet hoef te stelen.

Kan ik het me voorstellen dat mensen het doen? Ja. Ik praat het niet goed, maar ik kan me er alles bij voorstellen. Ik heb er verder geen moreel waarde-oordeel over. Ik weet namelijk verdomd goed hoe het is om geen geld te hebben. En boodschappen worden elke week duurder. Het enige dat in de supermarkt nog hetzelfde kost als vorig jaar is het winkelwagentje. Maar producten waar ik nu soms anderhalf keer zoveel voor betaal als verleden jaar, dat voel in je in je poeplap. En zeker als je dan ziet dat er elke week weer een dubbeltje bovenop komt. En dan hebben we nog de oude truc van krimpflatie: de prijs niet verhogen, maar steeds net wat minder inhoud van hetzelfde product in de verpakking doen. Stiekeme prijsverhogingen. Tegenwoordig worden de uit de pan rijzende prijsverhogingen ook wel ‘Krimflatie’ genoemd omdat supermarkten en producenten de verhogingen wijten aan die compleet overbodige oorlog in Oekraïne. Al begrijp ik niet waarom een fles sinas (water, koolzuur, limonade) ineens veel duurder moet zijn, waarom ik voor een pak spaghetti ineens dubbel zoveel geld kwijt ben en wat hebben eieren die in Nederland zijn gelegd met de oorlog daar te maken? Trucs die bedacht zijn door mensen die waarschijnlijk geen idee hebben hoe het is om nog maar een tientje voor een paar dagen te hebben. Als het weer zou moeten weet ik heel creatief met een tientje om te gaan. Mijn liefde voor soep komt uit die tijd. Groente voor weinig kopen op de markt en dan soep maken. Met rijst om het op te vullen. Had ik weer drie dagen eten. Ik weet moeiteloos 25 soepen uit m’n hoofd te maken.

Mijn vriendin en ik hebben het niet slecht, maar je zal maar van een letterlijk hongerloontje of een uitkering moeten rondkomen en dan ook nog eens kinderen moeten voeden. Dan snap ik heel goed dat mensen in de verleiding komen om even wat producten in de tas te laten glijden. Voor andere mensen, die prima geld hebben, is het ook gewoon een spelletje, zo weet ik van de mensen die ook aan die tafel zaten.
Alleen heb je met een spelletje twee opties: je wint of je verliest. Voor mijn tafelgenoten is dat geen probleem: die tikken moeiteloos die 181 euro af die je krijgt voor winkeldiefstal en die doen het dan gewoon niet meer. Of wel, gewoon omdat het kan. Iemand die toch al geen geld heeft en 181 piek moet betalen heeft een keihard probleem.

Zelfscan is de kat op het spek binden. Mensen gaan van nature voor lijfsbehoud en krijgen nu heel makkelijk gelegenheid. En geef ze eens ongelijk dat ze de gok wagen. De kans dat je er mee wegkomt is stukken groter dan dat je gepakt wordt. Alleen: dan moet je ook niet klagen als je dan ook gepakt wordt. Dan heb je gegokt en verloren.

Buiten het feit dat ik dus niet aan de spelletjes bij de zelfscan meedoe vind ik het ook veel gezelliger om bij de good old cassiere af te rekenen. Gewoon bij een mens. En ik ben ook nog zo oldschool dat ik graag met contanten betaal. En dat gaat nou eenmaal niet bij de zelfscan.

Eén van mijn favoriete Nederlandstalige liedjes is dan ook van de onvolprezen Gerrit Dekzeil:

‘’Iiiiiiik ben Gerrit en ik steel als de raaaaaven!
Ben een boef in de ogen der braaaaaaven.
Maaaaar wat moet je nou, als je niks hebt,
In deze weeeeeereld waar je steeds wordt genept.’’

En dan had Gerrit in zijn tijd nog niet eens het gemak van de zelfscan.

Lieve lezers! Mijn nieuwe boek ‘Lockdownsyndroom is uit! Columns over de lockdownperiode waarin veel deuren dichtgingen, maar er voor mij ook weer nieuwe deuren opengingen. Een boek over een periode waarin ik veel over mezelf heb geleerd. Humor en (zelf)reflectie vloeien naadloos in elkaar over. Ook een boekie kopen? Laat een reactie achter of stuur een bericht via Facebook of naar [email protected] . Quanta costa: 15 euro als we in Amsterdam afspreken, verzenden 19,50 euro. Van elk boek gaat er een euro naar de Amsterdamse Voedselbank.